Tasarım ve Programlama - GAP İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Koordinatörlüğü Ercan YİĞİT

• Anasayfa
• Türkiye’nin Az Gelişmiş Bölgelerindeki (Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz) Kadınların ve Kadın STK’larının Güçlendirilmesi Projesi

Gerekçe:

Projeye dahil edilen üç bölge, sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından olduğu kadar, kadının statüsü ve kadının sosyal, ekonomik ve politik hayata katılımı konularında da Türkiye’nin en az gelişmiş bölgeleridir. 2003’te yapılan “Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması” araştırmasına göre, Türkiye’nin 7 bölgesi arasında Doğu, Güneydoğu ve Karadeniz Bölgeleri sırasıyla yedinci, altıncı ve beşinci sırada yer almaktadır. Öyle görünmektedir ki, bu bölgelerde sosyo-ekonomik gelişmemişlik ve kadının düşük statüsü arasında bir düz orantı bulunmaktadır. Bu üç bölge, kadının sosyal hayata katılımı hakkındaki geleneksel değerler ve tavırlar konusunda Türkiye’nin en muhafazakar bölgeleridir ve kadına ait sosyo-ekonomik gelişme göstergeleri ülke ortalamalarına kıyasla daha düşüktür.

Eğitim göstergeleri cinsiyet eşitliğinin temel göstergelerinden biridir ve proje bölgeleri kadının eğitime katılımı konusunda en kötü değerlere sahiptir. 2003 yılında yapılan Nüfus ve Sağlık Göstergeleri Araştırması’na göre Türkiye’deki eğitimsiz kadınların ortalaması %38,6’dır. Bu oran Güneydoğu Anadolu’da %63,2, Ortadoğu Anadolu’da %59,8, Kuzeydoğu Anadolu’da %52,4 ve Doğu Karadeniz’de %43,1’dir. Oranlar bu bölgelerde erkekler için sırasıyla %39,4, %35,7, %29,3 ve %23,9’dur. Genç kızların ilköğretime katılım oranı ise 2000 ve 2001 yılları için Doğu Karadeniz’de %4,8, Kuzeydoğu Anadolu’da %2,7, Doğu Anadolu’da %3,1 ve Güneydoğu Anadolu’da %2,9’dur. Bu konudaki ülke ortalaması %6’dır ve bu bölgelerdeki oranlar ortalamanın altında ve tüm bölgeler arasında en düşük seviyededir.

Kadınların sosyo-ekonomik gelişmişlik göstergeleri açısından dezavantajlı durumlarına ek olarak, bölgedeki kadınlar aile içi şiddet, sosyal ve kültürel baskı ve töre cinayetleri gibi insan hakları ihlallerine maruz kalmaktadırlar. Kadına karşı şiddetin en yaygın görülen şekli olan töre ve namus cinayetleri çoğunlukla Güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinden çıkmakta ve inanılmaz ölçülerdeki göç sebebiyle büyük şehirlere de taşınmaktadır.

Şüphe yok ki, bu üç bölge, kadının toplum içindeki statüsü, cinsiyete dayalı problemler ve kadının insan haklarının ihlali gibi konularda farklılıklar göstermektedir. Doğru ve uygun politikaların geliştirilmesi öncelikle gerçek durumun, sorunların ve bölgesel farklılıkların tespitini gerektirmektedir; ancak bunların tespiti için yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bu sebeple,  bu bölgelerdeki kadınların sosyal hizmetlere ve eşit fırsatlara erişiminin önündeki engellerin tanımlanması için bir sosyal çalışma yapılması gerekmektedir.

Genel Amaç:

Proje ile az gelişmiş üç bölgede (GAP Bölgesi,  Doğu Anadolu Bölgesi ve Doğu Karadeniz Bölgesi) kadınların ve kadın sivil toplum örgütlerinin kapasitesini geliştirerek ve farkındalık yaratarak kamu hizmetlerine erişimin kolaylaştırılması ve artırılması amaçlanmaktadır.

Hedefler

• Kadın STK’lar, hükümet kuruluşları, yerel idareler arasında diyalog ve ortaklığın geliştirilmesi,

Kurumsal yapı oluşturma için teknik yardım ve hibe programının uygulanması ve bu kapsamda kadın STK’ların cinsiyete dayalı ayrımcılıkla mücadele, kadın haklarının bozulmasına karşı kamu farkındalığı ve kapasite oluşturma ve kadının sosyal, politik ve ekonomik statüsünün güçlendirilmesi konusunda proje geliştirme ve yönetim kapasitelerinin iyileştirilmesidir.

Beklenen Çıktılar

• 2011 sonu itibariyle kadın STK’lar tarafından 75 projenin formüle edilip uygulanmasıdır.

Projenin Hedef Aldığı Kesim ve Etkileyeceği Diğer Taraflar

Projenin hedef aldığı kesim kadın ve kadın sivil toplum örgütleridir. Ayrıca kamu kuruluşları ve belediyelerde etkilenecek taraflar arasında yer almıştır.

Proje Süresi

Projenin toplam süresi 31 ay olarak öngörülmüş ve Mayıs 2010’da başlamıştır. Daha sonra proje süresi 43 aya çıkarılmıştır ve Aralık 2013’te sona ermiştir.

Uygulama Alanı

Proje uygulama alanı Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgeleridir. Bu doğrultuda, proje kapsamındaki iller; ulusal düzeyde yapılan illerin sosyo-ekonomik ve diğer kriterlere göre gelişmişlik düzeyini belirleyen NUTS 2 düzey çalışmasına göre aşağıdaki tabloya göre esas alınmıştır.

Proje kapsamında Doğu Anadolu Bölgesi NUTS 2 ye göre 4 alt bölgeye ayrılmış olup, toplam 15 ili kapsamaktadır. Her bir alt bölgede ekonomik ve sosyal olarak en gelişmiş iller (Çevresindeki illere hizmet verecek) büyüme merkezi olarak belirlenmiştir. Bunlar Erzurum, Kars, Malatya, Elazığ, Van olarak belirlenmiştir. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde toplam 6 il olup, büyüme merkezi Trabzon olarak belirlenmiştir. GAP Bölgesi, 3 alt bölgeye ayrılmış olup, büyüme merkezleri Gaziantep, Diyarbakır ve Batman olarak belirlenmiştir.

Bu doğrultuda, proje kapsamında 30 il yer almakta olup,  bölge ofisleri Şanlıurfa, Van ve Trabzon’da kurulmuş, Eylül 2011’de Van’da yaşanan depremden sonra, Van KYDM Muş’a taşınmıştır.

Proje Bütçesi

Proje iki bileşenden oluşmaktadır:

• Hibe bileşeninin bütçesi ise 3 milyon Avro olmak üzere toplam bütçe 5 milyon avro’dur.

Yapılan Çalışmalar

Projenin hibe bileşeni kapsamında STK’larının hazırladığı projelere 3 milyon avro tutarında hibe desteği sağlanmış, üç bölgede toplam 36 projeye hibe desteği verilmiştir. Bahse konu 36 proje Eylül 2013 sonunda sona ermiştir.

Hibe projeleri kapsamında yapılan faaliyetlerden:

• 29 il, 26 ilçe, 9 belde, 129 köy ve 2 ülke olmak üzere 194 noktada uygulama yapılmıştır.

Projenin Kapasite Geliştirme bileşeni kapsamında ise:

• 3 Yerel Eşitlik Eylem Planı ve 2 Yerel Eşitlik Çalışma Planı hazırlanmış,
• Örgütlü ve örgütsüz kadınlara yönelik 95 adet bilgilendirme günü, 12 adet açık kapı günü düzenlenmiştir.