Tasarım ve Programlama - GAP İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Koordinatörlüğü Ercan YİĞİT

• Anasayfa
• GAP-Cheetos Çoçuk Gelişim Merkezleri Projesi

GAP-CHEETOS ÇOCUK GELİŞİM MERKEZLERİ PROJESİ

www.gapcheetos.org

Ülkemizin nüfus ve yüzölçümü açısından %10’unu oluşturan GAP Bölgesi’nde son yirmi yıldır kırdan kente hızlı ve yoğun bir göç yaşanmış; bu durum işsizlik sorununu ve yoksulluğun etkilerini artırmıştır. Kırdan kente göç edenler çoğunlukla çok düşük ücret/gelir karşılığı, uç alanlarda, kayıt dışı ya da mevsimlik işlerde çalışmakta; çocuklar da hane geçimine katkıda bulunmaları amacıyla çalıştırılmaktadır. Yapılan araştırmalar yoksulluktan en fazla etkilenen nüfus gruplarının başında kadınlar ve çocuklar olduğunu göstermektedir. Kadınların sosyal ve ekonomik konumlarının iyileşmesi ise doğrudan hane refahına yansımaktadır. GAP İdaresi tarafından kalkınmanın özel hedef grupları olarak genç kız ve kadınlar ile çocukların durumunun iyileştirilmesine, özellikle çocukların eğitimde başarılarının artırılmasına yönelik olarak bütüncül ve bütünleşmiş bir yaklaşımla projeler yürütülmektedir.

Bu projelerden biri de “GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri Projesi”dir.

GAP Bölgesi’nde Çocuklar

GAP Bölgesi’nin nüfusu oldukça genç ve dinamik bir yapıya sahiptir. Bölge nüfusunun % 39’unu 0-14 yaş grubu çocuklar oluşturmaktadır. Bu oran Türkiye genelinde %26,5’tir (TUİK,2007). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde çocuk sayısının fazlalığı, eğitim ve çocuklara yönelik hizmetlerde yetersizliklere yol açmaktadır.

Çocukların fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişimlerinin en hızlı olduğu 0-6 yaş arası dönemdeki gelişmeler daha sonraki dönemlerini büyük ölçüde etkilemektedir. Bu nedenle okul çağındaki çocukların yanı sıra okul öncesinde de çocuklara eğitim fırsatlarının yaratılmasına gereklilik bulunmaktadır. Yoksul ve eğitimsiz hanelerde çocuklar okula devam edebilseler bile ders çalışabilecekleri ve kendilerini geliştirebilecekleri yeterli ortam olmadığından dolayı yeterince ders çalışamamakta; bir kısmı da erken yaşta çalışmaya başlamaktadırlar. Ayrıca altyapı yetersizliği, çok çocukluluk, yoksulluk, cinsiyet ayrımcılığı, çocuk kavramının yeterince yerleşmemesi, spor olanaklarının yetersizliği, sosyal ve kültürel faaliyetlerin azlığı, eğitim materyali eksikliği, yetersiz beslenme, sağlık ve sağlık bilgisi sorunları, bilgi teknolojilerine ulaşamama, oyun oynanacak sosyal mekânların yokluğu gibi sorunlarla karşılaşmaktadır. Bu sorunlara bağlı olarak okula gönderilmeme, okula devamsızlık ve başarısızlık, çocuk işçiliği, suça yönelme ve madde bağımlılığı gibi daha büyük sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Türkiye’nin de taraf olduğu Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde 0-18 yaşları arasındaki her birey çocuk olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca Çocuk Hakları Sözleşmesi, "Yaşama, Gelişme, Korunma ve Katılım " gibi çocukların temel haklarını vurgular. Bu bağlamda çocukların temel hakları ve gereksinimlerine ulaşabilmelerinde eğitim vazgeçilmez öneme sahiptir ve eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için özellikle okul öncesi ve okul çağında olan yoksul çocuklara yönelik kendilerini duygusal, sosyal ve zihinsel yönden geliştirebilecekleri uygun ortamlar yaratılmalı ve bu çocuklara destek sağlanmalıdır.

GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından  yürütülen GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri ile okul öncesi ve okul çağındaki çocukların ders çalışabilmeleri, kitap okuyabilmeleri, araştırma yapabilmeleri ve sportif, kültürel, sanatsal faaliyetlerden yararlanabilmeleri için mekanlar oluşturulmakta ve bu yolla çocukların zihinsel, duygusal, kişisel ve sosyal gelişimlerinin desteklenmesi amaçlanmaktadır.

GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri’nde hedef grup 05-06 yaş okul öncesi ve 07-14 okul çağı yaş grubundaki çocuklardır.

Ben Batman Fritolay Okuma Odasına gidiyorum. Orada satranç oynamayı, şarkı söylemeyi, tenis oynamayı, tiyatro yapmayı seviyorum. Geçtiğimiz konuları tekrarlayıp öğrenip öğrenmediğimizi inceliyorlar. Orda eş ve zıt anlamları yazıyoruz. Çarpma işlemi, toplama işlemi, çıkarma işlemi, bölme işlemini öğrendim. Orda akrabalarımızın ne olduğunu öğrendim. Problem yaptık, şarkılar, şiirler öğrendim. En çok şarkılar öğrendim büyüklerimize nasıl davranmamızı öğrendim. Halk oyunları öğrendim. Tekerleme bilmece, atasözlerini öğrendim. 29 Ekim’de okuma odasını süsledik. Satranç oynama kurallarını öğrendik. Orada resim yapmayı öğrendim. Hikaye okudukça daha fazla hikaye öğrendim. Cihan TANIS/ BATMAN

GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri’nde eğitici olarak; çocuk gelişimciler, sınıf öğretmenleri, branş öğretmenleri, ana sınıfı öğretmenleri görev almaktadır.

• Çocuk Gelişim Merkezleri’nin Hedefleri 

• Çocukların sokağın olumsuz ve riskli ortamından uzaklaştırılması,
• Çocukların kötü alışkanlıklardan uzak tutulmaları,
• Çocukların oyun yoluyla özgüven kazanmalarının sağlanması,
• Grup dinamiği içerisinde etkileşim kurarak sosyalleşmesi,
• Çocuklara ders çalışma alışkanlığının kazandırılması,
• Okula henüz başlamamış çocukların erken çocukluk gelişimi programıyla okula hazırlanmalarının sağlanması, okula giden çocukların başarılarına destek olunması,
• Okula giden çocukların derslerine yardımcı olunarak temel eğitimlerinin desteklenmesi,
• Yoksul ailelerin çocuklarının başta kitap olmak üzere eğitim araç-gereçlerine ulaşa bilirliklerinin arttırılması,
• Okula giden çocukların okul başarıları konusunda öğretmenleri ile birebir ilişki kurulması,
• Okul çağında olup okula kaydolmamış çocukların özellikle kız çocuklarının okula kayıtlarının yapılması,
• Risk altındaki çocukların tespit edilerek, ailelerinin ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına yönlendirilmesinin sağlanması,
• Nüfusa kayıtlı olmayan çocukların tespit edilip, nüfusa kayıtlarının yapılması,
• Çocuklar aracılığıyla ailelere ulaşılarak, rehberlik hizmetlerinin verilmesi.

2003 yılından itibaren Pepsico Türkiye ile yapılan işbirliği protokolleriyle GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri açılmıştır. 2014 yılı itibariyle GAP kapsamında bulunan 8 ilde (Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Kilis, Mardin Şanlıurfa ve Şırnak) 11, GAP Bölgesi dışında GAP İdaresi Başkanlığının teknik, Pepsi-co Türkiye’nin finansal desteğiyle Kocaeli-Suadiye ve Manisa-Soma’da birer olmak üzere 13 GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezi faaliyet göstermektedir. 

Ben Cemile Demirtas, Ebülüla Mardin İlköğretim Okulu’nun örgencisiyim. Burada süsler yapıyoruz, roman ve hikâye kitapları okuyoruz, şarkı söylüyoruz, bilmeceler sorup oyunlar oynuyoruz. Öğretmeniz bize derslerimizde yardımcı oluyor. Bilgimiz daha çok artıyor. Buraya geldiğimizde eğitim, saygı ve sevgiyi öğreniyoruz. Okuma odasını herkese tavsiye ederim. Mardin

Mevcut GAP-Cheetos Gelişim Merkezleri ve Kuruluş Tarihleri 

GAP-Cheetos Gelişim Merkezleri’nde Yürütülen Faaliyetler

Okul öncesi programları

Çocuk gelişiminde önemli yeri olan okul öncesi eğitim programları 5-6 yaş grubundaki çocuklara yönelik uygulanmaktadır. 

Okul öncesi programlar kapsamında; sosyal gelişim, zihinsel gelişim ve psiko-motor gelişimin desteklenmesi yönünde faaliyetler yapılmaktadır. Bu faaliyetler, renk kavramı, şekil kavramı, zıt kavramlar, sayı kavramları, kesme-yapıştırma çalışmaları, beslenme alışkanlığının kazandırılması, temizlik alışkanlığının kazandırılması, çeşitli konularda (bitkiler, hayvanlar, doğa vb) VCD gösterimi, pandomim, drama, tiyatro çalışmaları, müzik ve serbest zaman oyun etkinlikleridir.

Eğitim programları

Çocuk Gelişim Merkezleri’nde 07-14 yaş grubuna yönelik olarak çeşitli eğitim faaliyetleri (Etüt, okul derslerine takviye, SBS kursu, bilgisayar eğitimi vb.) düzenlenmektedir.

İlköğretim çağındaki öğrenciler, performans ödevleri ve araştırma projeleri için bilgisayara ve kütüphaneye ihtiyaç duymaktadır. Ancak ev ortamlarında ve bulundukları il ve ilçelerde internet ve kütüphane olanaklarının sınırlı olması ya da hiç olmaması araştırma yapmalarını engellemektedir. Çocuk Gelişim Merkezleri, öğrencilerin bilgisayar aracılığıyla internet ortamında araştırma yapmalarına, yine gelişim merkezlerinde bulunan kütüphanelerdeki kitap ve ansiklopedileri kaynak olarak kullanmalarına imkân sağlamaktadır. Böylece çocuklar hem ödevlerini en verimli biçimde yerine getirmekte, hem de dünyanın her yerindeki bilgiye anında ulaşarak teknolojik olanaklardan yararlanmaktadır.

Eğitim faaliyetleri kapsamında etüt, bilgisayar eğitimi, matematik kursu, çocuk hakları ve yurttaşlık eğitimi, kitap okuma- anlatma seansları yapılmaktadır. Ayrıca zeka oyunları ve bilişsel ve eğitsel amaçlı çocuk filmlerinin izlenmesi gibi faaliyetler düzenlenmektedir. Pepsi-co Türkiye çalışanları GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezlerine devam etmiş ve 8. sınıfı bitirmiş başarılı kız çocuklarına “Kızlarımız Okuyor” adlı kampanya kapsamında burs desteği vermektedir. Burs desteği alan öğrenci sayısı 77’dir.

Sanatsal ve kültürel programlar (tiyatro/ drama, resim, müzik, halk oyunları vb),

Çocuk Gelişim Merkezleri’nde yürütülen sosyal faaliyetler ile çocukların;

• Sorumluluk alma ve yerine getirme alışkanlıkları kazanması,
• Birlikte çalışma, grup içinde görev alması,
• Özgüven duygusunun gelişmesi,
• Çevrelerindeki insanlarla iyi iletişim içerisinde olması,
• Sahip oldukları yetenekleri keşfetme ve ilerletmenin çabası içerisine girmesi,
• Araştırmayı öğrenmesi,
• Yeni fikirlere sahip olarak sorgulayabilme yeteneğine sahip olabilmesi amaçlanmaktadır.

Frito-Lay destekli GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezlerinin katılımı ile 22 Nisan 2010 Tarihinde Mardin Cumhuriyet Meydanında “GAP-Cheetos Gelişim Merkezleri Çocuk Şenliği” düzenlenmemiştir. 

2012 yılında Gaziantep’te Balçiçek Pamir gibi alanında başarılı kişilerin katıldığı “kariyer günü” etkinliği düzenlenmiştir.

2013 yılında Kilis’te Çocuk Gelişim Merkezleri arasında “satranç turnuvası” düzenlenmiştir.

2014 yılında Adıyaman ili Gölbaşı İlçesinde Çocuk Şenliği düzenlenmiştir.

Spor Faaliyetleri (basketbol, masa tenisi vb)

Sportif faaliyetleri ile çocukların; 

• Bedensel, zihinsel ve sosyal gelişiminin sağlanması,
• Bedensel enerjinin ve duygusal gerilimin boşaltılması,
• Özgüvenin gelişmesi,
• Sorumluluk alma yetisinin gelişmesi,
• Takım sporlarında paylaşmayı, yardımlaşmayı, takım halinde hareket ederken bireysel hırsların takımın önüne geçmesini kontrol etmesi amaçlanmaktadır.

Batman ve Adıyaman Çocuk Gelişim Merkezi’nde spor faaliyetlerinde en ileri düzeydedir. Özellikle masa tenisinde çocuklar ülke çapında turnuvalara katılarak derecelere girmektedir. Ömerli Gelişim Merkezi’nde de 2007 yılında Bedminton çalışmalarına başlatılmış ve zamanla yaygınlaştırılmıştır.

Batman Çocuk Gelişim Merkezi’nde Şubat 2009’da Batman’daki okullar arası masa tenisi yarışmasında minik kızlar ve minik erkekler il birincisi olmuşlardır. 2009 1-4 Haziran tarihleri arasında düzenlenen Batman’daki tüm okulların katıldığı satranç turnuvasında gelişim merkezi öğrencileri grup halinde il birincisi olmuşlardır. 2010 yılında Batman Merkezinde Minik Kızlar Takımı Çorumda MEB Türkiye masa tenisi şampiyonasına katılmıştır. Batman Merkezinde MEM Satranç turnuvalarında minik kızlar il birincisi, yıldız kızlar il ikincisi ve yıldız erkekler il birincisi olmuştur.

Nusaybin Çocuk Gelişim Merkezinde 5. ve 6. sınıflara yönelik kısa film ve fotoğrafçılık eğitimleri verilmiştir. 20 çocuğun 5 günlük eğitimi sonucunda kısa film ve fotoğraflar çekilmiştir. 2009 yılı Uluslar arası Kısa Film Yarışması’nda birinci olunmuştur. Nusaybin Gelişim Merkezi’nde Kaymakamlık Masa Tenisi Turnuvasına 15 çocuk katılmıştır. Çocuklar 3 kategoride derece almışlardır. Minikler birinci, ikinci ve üçüncü, Yıldızlar birinci ve ikinci, Gençler ikinci olmuşlardır. 2010 Mayıs ayında 50 öğrencinin katılımıyla uçurtma şenliği düzenlenmiştir. Yarışta dereceye giren öğrencilere hediyeler verilmiştir. Nusaybin Merkezinde film gösterimi, Söz küçüğün oyunu oynatılmış, Çocuklara tarihi cami ve kiliseler gezdirilmiş, izci yürüyüşü yapılmıştır. İlde gerçekleşen Masa Tenisi turnuvasına Yıldızlar ve Minikler grubu katılmış ve Yıldızlar takımı İl birincisi olmuştur. Yıldızlar Takımı Samsun’da yapılan Türkiye Yıldızlar Turnuvasına katılmıştır. 

Mayıs 2010 tarihinde Gölbaşı Çocuk Gelişim Merkezinde Söz küçüğün oyunu düzenli olarak oynatılmıştır. Dönem sonu etkinliklerine hazırlıklar başlatılmıştır. Bu hazırlıklar kapsamında; Cha Cha Dansı, Folklor, ve Tiyatro gruplarıyla gösteriler hazırlanmış ve gece düzenlenmiştir. 

Ömerli Çocuk Gelişim Merkezi’nde Mart 2009’da Mardin’de düzenlenen masa tenisi turnuvasında yıldız erkekler grubu Mardin ikincisi, minik kızlar grubu da Mardin birincisi olmuştur. 2010 yılında den Masa Tenisi turnuvasına Yıldızlar ve Minikler grubu katılmıştır. İlde gerçekleşen ve Yıldızlar Kız Takımı ve Minikler Kız Takımı İl birincisi olmuştur.

Açık Kapı Programları

Okula devam eden çocuklar, herhangi bir programa dahil olmaksızın, söz konusu odalardan faal olduğu süreler içerisinde yararlanabilmektedirler. Çocuklar okuma odalarında; ders çalışabilmekte, kitap okuyup ödevlerini yapabilmekte, bilgisayar ve internet bağlantısını kullanarak araştırmalarını gerçekleştirebilmektedirler.

Annelere Yönelik Faaliyetler (sağlık, anne- çocuk eğitimi, işlevsel okur-yazarlık eğitimi)

Çocuk Gelişim Merkezleri’nde çocuklara yönelik gerçekleştirilen faaliyetlere ailelerde dahil edilmektedir. Çeşitli amaçlarla aileler sık sık ziyaret edilmekte, çocukların gelişimi üzerinde aile toplantıları gerçekleştirilmektedir. Sorunlu çocukların aileleri ile birebir görüşülmekte ve ailelere rehberlik hizmeti verilmektedir. Yoksul aileler, sorunlu çocukları olan aileler ilgili kuruluşlara yönlendirilmektedir. Ailelere özellikle de annelere okuma-yazma, ana-çocuk sağlığı gibi eğitimler verilerek bilgilenmeleri sağlanmaktadır.

Çocuk Okuma Odaları’nda eğitici olarak; çocuk gelişimciler, sınıf öğretmenleri, branş öğretmenleri, ana sınıfı öğretmenleri görev almaktadır.

Ortaklıklar

GAP İdaresi koordinatörlüğünde yürütülen GAP-Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri’nin kurulmasında ve işletilmesinde Valiliklerle, Kaymakamlıklarla ve Belediyelerle işbirliği yapılmakta olup finansal destek Pepsi-co Türkiye Ofisi tarafından sağlanmaktadır.

Çocuk Gelişim Merkezleri yapmış oldukları faaliyetler ile model bir proje haline gelmiştir. Pepsi-co Türkiye Ofisi de İdaremizin teknik desteğiyle Kocaeli-Suadiye’de 1 Çocuk Gelişim Merkezi açmıştır. Ayrıca 2014 yılı içinde Manisa-Soma’da yaşanan maden kazasından sonra İlçede, GAP İdaresi Başkanlığının teknik ve Pepsi-co Türkiye’nin finansal desteğiyle, Soma Kaymakamlığı ve Belediyesinin ev sahipliğinde madenci çocuklarına hizmet sunumu yapmak amacıyla 1 Çocuk Gelişim Merkezi açmıştır.

Elde Edilen Başarılar

• 2002 ile 2014 yılları arasında GAP-Cheetos Gelişim Merkezleri Projesi aracılığıyla 30.000’nin üzerinde çocuğa ulaşılmıştır. Ayrıca birçok çocuk açık kapı programlarından yararlanmıştır.
• Yoksul ailelerin çocukları başta kitap olmak üzere eğitim araç-gereçlerine ulaşa bilirlikleri artırılmış, Yoksul çocukların eğitime katılımlarına destek verilmiş, 
• Okula giden çocukların okul başarılarının arttığı saptanmış, 
• Okul çağında okula kaydolmamış çocukların özellikle kız çocuklarının okula kayıtlarının yapılması sağlanmış, 
• Okul öncesi çocukların okula hazırlanmaları sağlanmış, 
• Nüfusa kayıtlı olmayan çocuklar tespit edilip nüfusa kayıtları yapılmış,
• Çocuk işçiliğinin önlenmesine katkı sağlanmış,
• Yoksul çocuklar ve haneler lehine model oluşturulmuş ve sinerji örnekleri yaratılmıştır.