Tasarım ve Programlama - GAP İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Koordinatörlüğü Ercan YİĞİT

• Anasayfa
• GAP'ta Son Durum

GAP kapsamında 22 baraj ve 19 hidroelektrik santrali ile sulama şebekelerinin yapımı planlanmıştır. GAP’ın tamamlanmasıyla 1,8 milyon hektar alanın sulamaya açılması, yılda 27 milyar kilovat-saat hidroelektrik enerji üretimi ile ülke enerji ihtiyacının büyük bir bölümünün karşılanması öngörülmüştür. Tarım, sanayi, enerji, ulaştırma, eğitim, sağlık, kırsal ve kentsel altyapı yatırımları ile Bölge’nin ekonomik ve sosyal göstergelerinin ülke ortalamasına getirilmesi, Bölge halkının refah düzeyinin yükseltilmesi hedeflenmiştir.Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin sahip olduğu kaynakları değerlendirerek, bu yörede yaşayan insanlarımızın gelir düzeyini ve yaşam kalitesini yükseltmeyi, bölgelerarası farkları gidermeyi ve ulusal düzeyde ekonomik gelişme ve sosyal istikrar hedeflerine katkıda bulunmayı amaçlayan ve uluslararası alanda marka değeri olan bir bölgesel kalkınma projesidir.

GAP, ülkenin hidroelektrik enerji üretimine katkı sağlamaktadır. 2023 yılı itibariyle 14 hidroelektrik santrali (HES) tamamlanmış; GAP enerji yatırımlarında %91,2 oranında fiziki gerçekleşme sağlanmıştır. İşletmeye alınan HES’lerle Bölge’de yılda 20,6 milyar kilovat-saat elektrik üretimi kapasitesi oluşturulmuştur. Hidroelektrik santrallerinin işletmeye alınışından 2023 yılı sonuna kadar 530 milyar kilovat-saat elektrik enerjisi üretilmiş olup, üretilen bu enerjinin parasal değeri 31,8 milyar dolardır (1 kWh=6 cent). 2023 yılında ülke genelinde üretilen 63,8 milyar kilovat-saat hidrolik enerji içinde GAP’ın payı 14,2 milyar kilovat-saat ile %22,3’tür.

GAP kapsamında bugüne kadar 18 baraj tamamlandı. Güneydoğu Anadolu Projesi’nin temel eksenini oluşturan ve GAP’ın tamamlanmasının ana koşulu olan sulama yatırımlarında çok önemli gelişmeler sağlanmıştır. GAP kapsamında başlangıçta su depolama yapıları olan barajlar inşa edilmiş ve hidroelektrik santralleri kurulmuştur. İkinci adımda depolanan suyu sulama alanlarına taşıyacak ana kanalların, daha sonra da tarlalara dağıtacak sulama şebekelerinin yapımı gelmektedir.

Plan döneminde sulama ana kanallarının yapımı gerçekleştirilmiş; 1.263,6 km’si 2008-2023 döneminde olmak üzere toplam 1.496,3 km ana kanal hizmete hazır hale getirilmiştir. 2023 yılı sonunda sulamaya açılan alan 663.919 hektara ulaşmış; planın sulama hedefi %62,8 oranında gerçekleştirilmiştir. 2023 yılı itibariyle 94.701 ha alanı sulayacak şebeke inşaatları devam etmektedir

Bölge genelinde  İşgücüne katılma oranı 2007 yılında %34, 2023 yılında %44,7 ve istihdam oranı da 2007 yılında %28,3 2023 yılında %39,9 olarak gerçekleşmiştir.

Son yıllarda GAP Bölgesi’nden yapılan ihracat düzeyinde dikkate değer bir artış olmuş, 2007 yılında 3,3 milyar dolar olan ihracat tutarı 2023 yılında 13,7 milyar dolara yükselmiş; Bölge’den yapılan ihracatın ülke ihracatı içindeki payı %3,1'den %5,3'e çıkmıştır. 

Bölge’de, tüm eğitim kademelerindeki okullaşma oranlarında artış olmuş ve derslik başına düşen öğrenci sayısında az da olsa iyileşme sağlanmıştır. 2007-2008 eğitim-öğretim yılında ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı Türkiye genelinde 33 iken, 2022-2023 yılı itibarıyla 10 birimlik iyileşme sağlanarak 23’e gerilemiş, GAP Bölgesi’nde ise 46 iken 19 birim iyileşerek 27’ye düşmüştür.

GAP Bölgesi’nde 2006 yılından sonra kurulan 6 üniversite ile birlikte dokuz il de üniversiteye kavuşmuştur.

Bölge’de 2007 yılında 96 hastane ve toplam 9.980 yatak mevcut iken, 2022 yılında hastane sayısı 134’e, yatak sayısı 23.155’e yükselmiştir. Bu yıllar itibariyle ülke genelinde hastane sayısındaki artış %21,97, yatak sayısındaki artış %61,8 olarak gerçekleşirken GAP Bölgesi’ndeki artış oranı sırasıyla %39,6 ve %132,1 olmuştur. Böylelikle on bin kişiye düşen hasta yatağı sayısı 24,9’a yükselmiştir.

Bölge’nin diğer bölgelerle, limanlarla, komşu ülkelerle ve bölge içi illerle erişimini sağlayan, ekonomik ve sosyal gelişimini, ticaretini etkileyen ulaştırma altyapısı her yönüyle - karayolu ağı, havayolu ve demiryolu yatırımlarıyla - iyileştirilmiş ve güçlendirilmiştir. Bölge’de illeri birbirine bağlayan tüm ana yollar bölünmüş yol olarak tamamlanmış, otoyol bağlantısı kurulmuş ve 8 havaalanı ile tüm illerin hava ulaşımı sağlanmıştır.

GAP Bölgesi’ndeki karayolu ağı 2023 yılı sonu itibarıyla 6.561 km olmuştur. Otoyol ağı 294 km’ye, bölünmüş yol ağı ise 2.585 km’ye ulaşmıştır. Türkiye'nin en büyük kargo havalimanı Şanlıurfa’dadır. Batman ve Adıyaman’a yeni terminal binaları yapılmış, Şırnak Şerafettin Elçi Havaalanı, Diyarbakır Havalimanı Yeni Terminal Binası  hizmete açılmıştır. 

Sanayi altyapısını geliştirmeye yönelik 12  adet organize sanayi bölgesi (OSB) ve 10 adet küçük sanayi sitesi (KSS) tamamlanmış; Bölge’deki OSB sayısı 22’ye, KSS sayısı ise 40’a yükselmiştir.